Η εν των βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS) αποτελεί μία νευροχειρουργική επέμβαση στο κεφάλι για την αντιμετώπιση ιδιαίτερων νευρολογικών και ψυχιατρικών καταστάσεων,. Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιτυγχάνεται η διέγερση περιοχών του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την κίνηση του σώματος, ώστε να ελαττώσει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα, να μειώσει τη φαρμακευτική αγωγή και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του πάσχοντος.
Η DBS εφαρμόζεται σε επιλεγμένους ασθενείς που πάσχουν από παθήσεις οι οποίες δεν μπορούν να ελεγχθούν επαρκώς φαρμακευτικά ή δεν μπορούν να λάβουν για άλλους λόγους την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Οι παθήσεις αυτές, είναι:
- Ιδιοπαθή τρόμο: Οι ακούσιες κινήσεις και ο παρατεταμένος μυϊκός σπασμός προκαλούν στρέβλωση των κινήσεων ολόκληρου του σώματος ή ενός τμήματος και τρόμο. Η εν τω βάθει διέγερση, μειώνει κατά 60-90% τον τρόμο των χεριών και περιορίζει τον τρόμο του κεφαλιού και της φωνής
- Πάρκινσον: Επιτυγχάνεται η μείωση της δυσκινησίας κατά 70% με παράλληλη μείωση της φαρμακευτικής αγωγής
- Δυστονία
- Ισχαιμικό κεντρικό (θαλαμικό) νευροπαθητικό πόνο
- Διαταραχές επιπέδου συνειδήσεως
- Ψυχαναγκαστική διαταραχή και άλλα ψυχιατρικά σύνδρομα
- Εθισμός
Ο πάσχων από τις παραπάνω παθήσεις θα αξιολογηθεί συνολικά με βάση τις υπάρχουσες διεθνείς κλίμακες από τον νευροχειρουργό, το νευρολόγο και τον ψυχίατρο προκειμένου να ελεγχθεί εάν είναι ο κατάλληλος υποψήφιος για την επέμβαση. Στη συνέχεια θα ενημερωθεί αναλυτικά για το πλάνο και τα αποτελέσματα της χρήσης διεγέρτη, αλλά και για τον χειρισμό του από τον ίδιο μετά την επέμβαση.
Τι είναι η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DeepBrainStimulation)
Στην εν τω βάθη εγκεφαλική διέγερση εμφυτεύονται ηλεκτρόδια σε συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου.Η εμφύτευση αναλόγως της πάθησης και των κινητικών διαταραχών που πρέπει να ελεγχθούν, γίνεται στον θάλαμο του εγκεφάλου, στην ωχρά σφαίρα και στον υποθαλάμιο πυρήνα, ενώ συνεχώς με νέες μελέτες προκύπτουν και νέοι πυρήνες στόχοι.Η εμφύτευση γίνεται μέσω μικρών οπών στην κορυφή του κρανίου.
Τα ηλεκτρόδια συνδέονται με μονωμένα καλώδια που περνούν κάτω από το δέρμα, πίσω από το αυτί, κατέρχονται από τον λαιμό και φθάνουν έως τον θώρακα. Εκεί συνδέονται με έναν νευροδιεγέρτη που εμφυτεύεται επίσης κάτω από το δέρμα του θώρακα, στην υποκλείδιο χωρά.
Ο νευροδιεγέρτης είναι ένας ηλεκτρονικός βηματοδότης που παράγει ηλεκτρικές ώσεις. Τα καλώδια μεταφέρουν τις ηλεκτρικές ώσεις στα ηλεκτρόδια που βρίσκονται στο εγκεφαλικό παρέγχυμα και με τον τρόπο αυτό αλλάζουν τα προβληματικά νευρικά σήματα τα οποία προκαλούν τρόμο, τη δυστονία, τη δυσκαμψία ή τον πόνο.
Μετά την επέμβαση και την ενεργοποίηση του νευροδιεγέρτη, ο εξειδικευμένος νευροχειρουργός προγραμματίζει και ρυθμίζει τις παραμέτρους του διεγέρτη μέσω μιας ασύρματης συσκευής. Οι παράμετροι αυτές έχουν τη δυνατότητα αλλαγής ώστε να παρακολουθούν τις ανάγκες του ασθενούς. Ο ασθενής μπορεί να ενεργοποιεί και να απενεργοποιεί το σύστημα π.χ κατά τη διάρκεια του ύπνου, με ένα χειριστήριο.
Η επέμβαση με Εν των βάθει εγκεφαλική διέγερση
Η επέμβαση της νευροδιέγερσης περιλαμβάνει δύο φάσεις. Αρχικά διενεργείται μαγνητική τομογραφία λεπτών τομών και στη συνέχεια τοποθετείται η στερεοτακτική στεφάνη στο κεφάλι του ασθενούς, ώστε να πραγματοποιηθεί η αξονική τομογραφία στόχευσης προκειμένου εντοπιστεί με ακρίβεια τριών διαστάσεων η περιοχή του εγκεφάλου στην οποία θα τοποθετηθούν τα ηλεκτρόδια και θα σχεδιαστεί η πορεία τους. Κατά την τοποθέτηση ο ασθενής βρίσκεται σε ήπια καταστολή χωρίς να αισθάνεται πόνο, διότι πρέπει να συνεργάζεται με τον ιατρό και να απαντά στις ερωτήσεις του. Τα ηλεκτρόδια τοποθετούνται μέσω δύο μικρών οπών που δημιουργούνται με κρανιονάτρηση.
Μετά την τοποθέτηση των ηλεκτροδίων και τις δοκιμασίες ορθής λειτουργίας τους, ο ασθενής υποβάλλεται σε γενική αναισθησία προκειμένου να τοποθετηθεί ο νευροδιεγέρτης κάτω από το δέρμα της υποκλείδιας περιοχής και να συνδεθούν τα ηλεκτρόδια με τις προεκτάσεις. Μετά την επέμβαση ο μικρός μετεγχειρητικός πόνος αντιμετωπίζεται με αναλγητικά. Ο ασθενής αναχωρεί από την κλινική λίγεςημέρες μετά την επέμβαση, αφού έχουν ολοκληρωθεί οι αρχικές ρυθμίσεις του διεγέρτη.
Οι επιπλοκές από την επέμβαση για τοποθέτηση του νευριοδιεγέρτη είναι ελάχιστες και συνήθως αναστρέψιμες. Σε ένα καλά σχεδιασμένο περιστατικό, στα χέρια ειδικού νευροχειρουργού με εμπειρία και σε κλινική με τον απαιτούμενο σύγχρονο εξοπλισμό είναι πολύ μικρές. Παρ΄ όλα αυτά, όπως σε κάθε χειρουργείο, η συμπτωματική αιμορραγία στο σημείο-στόχο του ηλεκτροδίου αποτελεί μια μικρή πιθανότητα. Επίσης, μπορεί να προκληθεί λοίμωξη, αλλεργική αντίδραση στην αναισθησία, επιληπτική κρίση, επιμόλυνση του δέρματος και μικρότερη του 1% πιθανότητα ενδοεγκεφαλικής αιμορραγίας.
Μετά την επέμβαση από Εν των βάθει εγκεφαλική διέγερση
Ο προγραμματισμός του διεγέρτη γίνεται στη άμεση μετεγχειρητκή περίοδο, που αναλόγως την πάθηση μπορεί να είναι και μία περίπου εβδομάδα μετά την επέμβαση, ενώ σε συνεργασία με τον νευρολόγο, αναπροσαρμόζεται – και συνήθως μειώνεται- η φαρμακευτική αγωγή. Ο θεράπων παρακολουθεί τον ασθενή για τη μεταβολή των παραμέτρων αναλόγως της κατάστασής του, ιδιαίτερα σε ασθενείς με Parkinson όπου η σταδιακή επιδείνωση είναι δεδομένη.
Ο ασθενής μαθαίνει να χρησιμοποιεί σωστά το νευροδιεγέρτη με τη φορητή συσκευή που έχει και ενημερώνεται από τον ιατρό αναλυτικά για το τί πρέπει να προσέχει.